Flawiusz Józef - Historia Żydowska, Pisma chrześcijańskie i pokrewne, Józef Flawiusz
Formative Texts in the History of Zen Buddhism, @Buddhism
Fragment traktatu welawsko-bydgoskiego z 1657, Historia, Prawo, Traktaty, Umowy, Kroniki, Teksty Żródłowe
Film polski - streszczenie, historia filmu polskiego po 1981r
Farago&Zwijnenberg (eds) - Compelling Visuality ~ The work of art in and out of history, sztuka i nie tylko po angielsku
Fałszywe dokumenty Gorbaczowa. Kilka faktów o Katyniu, Historia
Furet F. Prawdziwy koniec rewolucji francuskiej, Historia Francji
Five Steps To Tyranny, Filmy - ezoteryka, mistycyzm, historia
Frantz Fanon - Toward the African Revolution (1994), Historia(2)(1)
Faszyzm - pies łańcuchowy kapitalistów, Historia
File0053, Historia radia
[ Pobierz całość w formacie PDF ]ieta Pleszkun_o Ieiniczakowa
o reportauradiowym
Zanim
podejm rozwaania dotycz4ce
reportazu radiowego
w oklesie
midzywojennym/
zaczrrod akcentu zdecydowanie wspczesne
go. ot.'
kieruj4ca
Studiem Reportazu i Dokumentu
Janina Jankowska
sw4 prac
opublikowan
na amachbiuletynu Krajowej Rady
Radiofonii i Telewizji,
znamiennie
zatytuowana:Reportazi dokumentradiowy
-
sziltlsaniedocenia-
na|
rozpoczasowami:
,,Gdyby
[..]
nasze wejciedo Unii Europejskiej
wyznacza'apozycja
polskiego dokumentu radiowego
[...]
Unia nie stawia-
aby
rram zadnych warunkw,,.
I istotnie, zr.acz4Cychsukcesw mamy naprawd wiele' A oto kilka
znich.
Od trzech lat wspomniana
Janina Jankowska
wchodzi, jako jeden
z siedmiu uczestnikw wybieranych przez czonkw EBU, w sktad komisji
dokumentalistw
radiowych
(Radio
DocumentaryProjectGroup),
a polskie
reportaze odrroszq liczne sukcesy na konkursach i festiwalach promuj4-
cych reportal'dokument radiowy. Najstarszy festiwai
Prix
Italia przynis
Polakom nagrody i wyrntenia za wiele radiowych reportazy1.Podobnie
festiwal Prix Europa zaowocowa dla nas dwoma nagrodami za pomysy
medialnez,a i polskie reportae radiowe znalazysi wrd rrajlepszych3.
Trzeci
z wielkich konkursw
-
Premios ondas
-
wprost obsypat Polakw
nagrodami,
szczeglrrie w iatach dziewidziesi4tycha.
J.
Stwory
(7972),Polski Sierpie
J. Jankowskiej
(1981)'Uytobroni
A' Sekudewicz
i
M.
Mierzlr.iaka
(1989),
TestantentM. Drygasa
(1992),Na auleczccA. Trofimiuk i WdozoA. Sekudewicz (2001).
2
Za pomysy
medialne rragrodzono w 1.997roku
J.
Deblessema,a w 1998roku
J.Jankowsk.
3
Ulronorowane tam reportaze to Tajna rzeczpubliczna H. Bogoryja-Zakrzewskiel iE.Zo-
zunia oraz
Sqd
ttie
SlomonA. Czarkowskiej.
a
Po K. Melion,
ktra otrzymata Premios ondas w
1'974r.
za Gtbokiezanurzenie,
rok po
roku
nagrody
otrzymali: w 1998 roku
J.Jankowska
za PouldulszystkichPolkw
oraz A. Czar-
El
b
1
Pierwsze wyrznienie przynis rok 1959 d|a Z' Kopalki i kompozytota Z. Wiszlliew-
skiego za utwr N,ff,".Potem
uhonorowano nastpuj4ce
reportaze: Smiersoni
W.
Zadrow-
skiego (1966),Pasja czyli
misterhlmMki Paskiejw Ktntlalerii
Zebrzydou,skiejzL,idziane
11,6
Elzbieta Pleszkun-Olejniczakowa
Istotn4ro1odgrywaj4 testypendia
,
warsztaty (podejmowane Zreszt4
We
wsptpracy z gremiami midzynarodowymi), spotkania, szkolenia i prze-
glqdy
organizowanew Polsce.Wymieni
fu nalezy przede wszystkim Przegiqd
Twrczoci
Radiowej w Dziedzinie Dokumentu w Kazimierzu nacl Wis,
konkurs Polska i wiat, konkurs o Grand Prix KRRiT orazKonkurs
Stypen-
dialny im.
Jacka
Stwory
(dlamtodych twrcw). Autorka tegoartykuu
ma
zaszczyt by w tym roku
jurorem
dwu
ostatnichz wymienionych konkur-
sw oraz gociemseminarium
w Kazimierzu.
Sukcesy, choprzeciez wykuwane w bardzo
trudnych nieraz warun-
kach, to dzie dzistejszyreportazu
radiowego.
}aka
byta droga wiod4ca
do
tych sukcesw,
jakie
byy pocz4tki, sowem:
jaki
by
_
i
czy
juz istniat
-
reportaz radiowy w pitnastoleciu 1925-1939?
Prb bardzo skrtowej,
ograniczonejprzez przyjtetu
ramy, odpowiedzt na pytanie ma W zaoze-
niu stanowi mj tekst.
Prezentowane rozwazania dotycz4, tzecz
jasna, reportazu radiowego
(dwikowego),trudno
jednak mwi o nim, zupenieabstrahuj4cod
jego
prasowych,
pisanyclr korzeni. A nieatwotu o
jasne
odpowiedzi nawet na
podstawowe pytanta, tycz4ce choby polskich pocz4tkw
tego
gatunku.
Badacze wtdz4 bowiem rzecz rznie. Autorka znamiennie zatytuowanej
ksi4zki Reporteryje
i reportae...
. Waciwyczas dla
reportazu rradszed
jednak,jak
si wydaje, z powstaniem rynku wiatowe-
kor.skai A. Pietruczuk za reporta'Caty lL)asz,w 1999za
J.
Piatowska za Kosottloz dIckoraz
M' Blimel i W. Wasilewska za Zazpdna czasie;w 2002 roku reportazowi K. Michalak Mijajqc
Ezt,Qw ostatnim gosowaniu zabrako do nagrody tylko jednego gosu.
5
J'
Sztachelska,
,,Reporteryje,,
i reportae.Dokumentarnetradycjepolskiejprozy 7L1
2, pot. XIX
i na poczqtku
XX
wieku,Biaystok 7997,s' 785.
K' Kqkolewskl, Reportaz,
|w..]
Teoriai praktyka
dzieruikrstu,a,V,Iarszawa 1964,
s.
1,1'4.
Jolanta
Sztachelska
s4dzt na przyktad, ze
korzeni
reportazu mozna szukaw dokumentarnych tradycjachprozy pol-
skiej XIX wieku, cho i or.aprzyznaje, ze gatunek w osi4gn4
,,dojrzao
i spoteczneuznanie dopiero w naszym stuleciu"s.
Kwestia cofnicia si
_
bardziej lub mniej odlegego
-
w Czasie
jest
oczywiciewzgldna; wszak niektrzy pocztkw
noweli jako
gatunku
doszukuj4 si w Metamorfozachowid|l)szal
gdy innym wystarcza signi-
cie po DekarueronBoccacia,
jeszcze
inni za w peniuksztatowane uwaaj4
dopiero teksty powstaew ramach XlX-wiecznego
realizmu. Krzysztof
Kkolewski prapocz4tkw reportazu doszukujesi
juz
,,w
opowiadaniach
kupcw, eg|arzy,podrznikw i rycerzy
[..'].
Sa tacy, ktrzy nazywaj4
reportazarnipisma Cezara czy
ZagtadPontpeiPliniusza Modszego
_
pisze
dalej
_
inni uwazaj4 za prekursora reportauIbrahima
Ibn
Jakuba,
jeszcze
inni Marco Polo z
jego
opisaniem wiata.
Antologia reportazu Snydersa
i Morrisa zaczyna sl'Spaleniemczarownic(r. 15871,,e
:
l-
d
l,
l-
1
zo
i
rozwojern
komurrikacjimasowej.Tak
jak
szybki rozwj prasy Spowo-
io*u'"'y
byt godem
informacji, tak ten sam gd
,,wtadomoci
prawdzi-
We1,,
ro
w
XX
w."7.
,,Autentyzm,,,
,,Iiteratura
faktu,,,
/,nowy
leahzfi1,,bywa tew Polsce
w
dwudziestoleciu
midzywojerrnym czci4programw artystyczrrych,
aniejaka
,,reportazowo',
-
postulowanq
metod.Stosunkoworrajdoktad-
liej
i najpowszechniej
gatunki reportazowo-dziennikarskiew okresiedwu-
dziesto1ecia
midzywojennego
przedstawiaw
swej
pracy
Hanna
M. Ma-
gowska8.
jakiekolwiek
padayby
jednak propozycje ustalenia daty granicz-
nej,
jest dla mrrie niewqtpliwe, e w dwudziestoleciu miclzywojerrrrym
mozl1a
w Polscewskazana
teksty
majqcecharakterreportazuprasowego
w
jegouksztatowatrej,nowoczesnejformule.
Kwestie defirricjireportazu CZy
-
szerzej
-
j"go wyznacznikw,
a wic
relacji
midzy auterrtyzmem a literackoCl4,czy
_
w przypadku radia
-
autentyzmem
a artystycznym wyrazem, a takze niejakie zawieszenie tego
gatunku
midzy dziennikarstwem
a sztuk4' to
kolejny
wazny kompleks
zagadnte,
clomagajcy si
jednak
choby najzwiIejszego zasygnalizo-
wania,by bowiem padaodpowied na pytanie,czy istrriarepottaz radio-
wy
w dwudziestoleciu n-riclzywojennym,musimy
-
choby najoglrriej
-
wtedzie,
co
jestemy
skonniokrelatym mianem. Nie bezracji K4kolew-
ski utrzymu1e,ie nie ma
jednej,
naprawd powszechnie uzrranejdefirricji,
na Coma wpyw rnoie ty|ezmiennodefiniowanego przedmiotu opistt,
ile
zmienno
wiadomoci
teoretycznej.Spostrzezenie, ze badana mate'
rta z truderrrdaje si dookreli,wydaje si trafne, skoro zatwl.to Leon
Cielikg,
jak
i Kazimierz Wolny]Opoprzedzajswe waciwerozwazanla
okaza4prezentacj4
s4dw cudzych. Podobny poglqd
zdaje
si wyznawa
na przykad
Jacek
Maziarski, ktry
sw4
A'.Iatoni
reportazuotwiera
prze-
gl4demistniejcych
stanowisk1].List podobnie mylqcyclrbadaczy i
kry-
tykw
mozna wyduiy. Przykadowo wybitny twrca reportazu radiowe-
go
Jacek
Stwora stwierdzi na seminarium reporterw w l(azirnierzu
7
C' Niedzie\ski, Rcportaz,
[w:)
Litertura
7lolska'
Przctoodttikettcyklo1lefu1cztty,
t' II, Warsza-
wa 1985,
s. 281.
8
Por. FI.
M. Magowska, GatutkircportazorL':o-t1ziennikarskie
okrest.tdzoutlziestolecia.
(Prba
typologii),
[w:]
Z teorii i historii litertltury,Wrocaw 1963,s. 193-200.
9
A.
Cielik,Llioagio re1lortazu,,,BiulerrNauowy Zakladu Bada Prasozrrawczyclr,'
1958,
nr 2-78,s.4.
10
Por. Reporta,wybr, oprac. i sowo wstpne K. Wolny' Rzeszw 1992,s. 9_123 c>raz
K. Wolny,
Reportaz
_
jak
go napisa?,Rzeszw 1'99(l,s. 1'1-26'
1l
Por.
J.
Maziarski, Anatonia reportau,Krakw 7996,s, 11-38.
,
a|e
juniezredukowanej do suchej notatki,
lecz
bliskiej niekiec'ly
for-
m
noweli,
zrodz|nowoczesny reportaz' CzesawNiedzielski stanowczo
stwierdza
,
|Z
,,Teportaz
jako
samoistnezjawisko
[...]
uksztatowasidopie-
118
Elzbieta Pleszkun-Oleiniczakowa
w 1967roku12,
i reportaz, takze w
tym medium, Zachowuj4c
autentycz-
no
miejsCazdarze i ludzi,
nie tylko informuje,
ale i oddziatuje na emocje
suchacza,
zaterrlposuguje
si arsenaem
rodkwwaciwychdzieu szfuki.
Sowem
-
juk
to krtko i celnie
uj4K4kolewski
_
,,od
literatury piknej
oddziela
reportawymg
autentyzmu, od
dziennikarstwa
-
pikno for-
my,,lz.Niejako powtrzya
t mylw
odniesieniu do reportazu
1adi.ow9go
Hlena
Wiegner:
,,Mozna
powiedzie, iereporta
peniwszystkie funkcje
rodkw
masowego przekazu, a takze
pewne funkcje sztuki.
'.',1a.
Jak
traf-
nie
bowiem konstatowa
Witold Billip w dyskusji
dotycz4cej reportazu,
wy4cznie zreszt4
radiowego,
,,co
niegodnego
uwagi
[...]
gdy
zostato
powiedziane
jzykiem a r ty s t y
CZ ny m
[..']
nagle
zaczynaco
z n a
c zy
[wszystkie
podkr. autora].
I to s4 znaczefia,
to s4 wartoci
juz
z dziedziny sztuki
[...].]eli
zasztukuwazamy
np. film dokumentalny, to
z powodzeniem
mozna i reportaz way
na tej samej szall',,ls.
Na inny istotny aspekt
zwrctt'uwag/w przywoanej
tu dyskusji o re-
por tazura diowym,
Aleks ander Maachowski,
nota benewy g'aszajqc
,,Reportazradiowytymsijeszczerzniodreportazupisanego,'ejegomecenasjest
monopolist.
To, co napisane, mozna
drukowa w rznych
pismach i nieprzyjcie tekstu
(z
jakigokolwiek
powodu)
przez jedn4 redakcj e
przesdza
1eszcze
losw reportazu
[..,],
gdy
poza radiem ten gatunek
twrczoci nie istnieje.
Wic w gruncie rzeczy o tym, czy
ieportaz
radiowy istnieje, czy wegetuje
lub rozwija si
-
konstatowa
autor
-
nie decyduj
w tak
duzym stopniu,
jak
w literafurze pisanej
,
pozya i uzdolrrienia twrcy,
lecz poczucie
odpowiedzialnoci
mecenasa,,
16.
Kolejny problem, wany,
by mc odpowiedzialnie
rozstrzyga, czy
w dwudziestoleciu
midzywojennym
istniajuz reportaz radtow/,
to pro-
blem
fikcji, czy\i inacZej
_
problem
autentyzmu.
Reportaz usuwa fikcj
senslstrictoi
w zasadzie wyklucza zmylenie.
Jankowska
w Swej Interne-
towej
szkolereportuopisuje przypadek
prby poqczeniaprzez
szwedzk
reporterk radiow4 sfery
i celw czysto prywatnych
ze Sprawami zawodo-
wymi.
owa prba przyniosa autorce
reportau
-
przynajmniej
w sensie
osobistym
-
porazk.
,,Wprawdzie
powstareporta',
[ale]
zostaaprzekro-
czona pewna granica
profesjon alizmtJ"
17
-
konkluduje autork a Internetow
ej
12
Por. H. Wiegner,
Funkcja
form
reporterskichw Programie
dla Zagranicy PolskiegoRadia,
Warszawa
7972, s. 1,7.
13
K. Kqkolewski, Reporta,
|w:f
Sownikliteratury
polskiejXX wieku, Wrocaw 1"993,s.932'
r
H' Wiegner, Funkcja
form
reporterskich,,,,
s.20.
literacki,,,RadioiTe|ewiz1a,,1968,nr
50, s,2,
76
Tamze, ru 51, s. 2.
17
J' Jankowska,
Internetowszkotareportau,www.radio.com.pl/reportaz/szkola
reportazu
(lekcja
1).
15
Reporta
te uwa
gi
-
co zapewne nie byo bez znaczetlia
_
u schyku lat szed.ziesitych:
szkoy...
Maksymilian
KubiCa/plzywoujqcpoglqd IrerryTetelowskiej,go-
sz4Cy,
ti
,,reporta
to belekystyczna relac)ao
rzeczywistoci,albo lepiej
-
o
wszystkirn,
co
naprawd byo lub zaszto,,,opatruje go nastpuj4cyrn
komentarzem:,,S4d
ten
jest
rwniez prawdziwy w odniesieniu do r
e
-
p
o
r t azu dw i
ko
w e go
[podkr.
-E.
O.]''s.TakzeAdamBudzyri-
ski
traktujet
cechjako
conditio
sineq1anongatunku,konkluduj4c.'
,,Moz-
na
[...]
powiedzie,ze d o
j
r z a'y reportaz
dwikowy powinien spenia
dwie
podstawowe
funkcje:informacln4 i estetyczrr4.Powinien
_
jak
kazde
dzleo
artystyczne
-
nie nie tylko infornracj
o realnych
wydarzeniach
i
lud.ziach,Iecz tak'ewiadczy
o
tym,
ze autor rozurnie zoono
.u wp autentycznego
reportazu,tra wpt improwizowanego suchowiska,,,tak sytuacjt uza-
sadniaj4c:
,,Podobnie
jak
trudrro czasern wykreligrarricmidzy reportazem pisanynr a opowiacla-
niem' tak trudno nieraz autororvi reportazu radiowego utrzyma
si w granicach
tego
gatunku
i nie przekroczy linii demarkacyjnej, oddzielajqcej autentyzm od
fikcji
-
rePortaz od suclro-
wiska"
20.
Jak
zwykle
-
rwnie' w przypadku rad.ia
-
problemy pochodzer,ia,
pierwocin i ksztattowania sipierwszych wy znaczrrikw gatunkow ych prze-
nikaj4 si doci1e.
pleks
zagadrrie.
od chwili powstania radiofonii dziennikarstwo radiowe ulegaoro-
nym przemianom. Zachodztbowiem proces dostosowania form dzienni-
karstwa pisanego do potrzeb nowego rodkaprzekazu.
,,W
1923 roku
Maurice Privat
-
juk
podaje Maciej
J.
Kwiatkowski
_
stworzy
dziennik
mwiorry,
ktry rradawaaradiostacja wieiy Eiffla, a nastpnie w Belgii
Tlreo Fleishman rozpocz4t' nadawanie dziennika w ujciu typowo radio-
wym
['..].
Radio przej'o
-
adaptuj4cdo swoich
wymo1w, formy uzywa.
ne przez dziennikarstwo prasowe
[.'.]
tworzqc
jednoczenie
13
M. Kubica, Krtkic
fornly
reporterskiew Polskim
Radio, Warszawa 1.977,s. 20.
lq
A. Budiry ski,Wstp,
[w:]
odnalesiebie,AntologiarEortazu
radiozoego,Warszawa 1979,s.7.
20
J.
Mayen, Rdio a literatura,Warszawa 1965,s. 139-141.
opisy-
wanej
rzeczywistoci,umie oglda
j4
z rozrnaitych perspektyw oraz two-
rzy
n a p i
c i e d r a m a t u r g ICZ|1e
[podkr.
*
E.o.]"'o'
Gdy rzecz dotyka
reportazu/
Sprawy
nie daj4 si
jednak
uj4 cakiern
jednoznacznie. W przypadku reportazu prasowego doZr.aczrryudzia
fikcji dopuszcza na przyktad
Jerzy
Loveil,
w
przypadku
zareportau
radiowego
J
ozef Mayen wr
Cz
wy r
znia jako swoisty podgatunek reporta
dramatyczny'
okrelajqc
go
jako
,,co
w rodzaju
[...]
Dlatego prezentujemy
je
tu
jako jeden
wsplny konr-
formy Specy-
ficznie radiowe, np. bezporedni4relacj reporterskq, reporta,dwiko-
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
