 |
|||||
 |
|||||
 |
|||||
|
Strona startowa Filozofia-i-ateizm Hello, tymczasowy Filozofia-i-ateizm Hello(1), tymczasowy Forward no.4, Forward - magazyn studencki Freeway Killer 2009 DVDSCR XviD, Napisy do filmów Fine Woodworking 124, papermodels, historica Forest Path Bag, Robótki ręczne, druty, dodatki, -y Foster The People - Pumped Up Kicks, Farmacja i ja 2009.06, Farmacja i ja Fotografia(4), Fotografia Fakty i Mity Nr.40 11.10.2012, FAKTY i MITY [PDF] |
Fetke, tymczasowy[ Pobierz całość w formacie PDF ]102 PRZEGLĄD BEZPIECZEŃSTWA WEWNĘTRZNEGO 4/11 Fabiana Fetke Działania skierowane przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej oraz działania mogące wyrządzić szkodę Rzeczypospolitej Polskiej w świetle regulacji art. 130 Kodeksu karnego 1 W grudniu 2010 r. przed Sądem Okręgowym w Warszawie zakończył się proces obywatela Federacji Rosyjskiej Tadeusza J., oskarżonego przez Prokuraturę Apelacyjną w Warszawie o czyn z art. 130 § 1 Kodeksu karnego, tj. o branie udziału w działalno ści obcego wywiadu przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej. Tadeusz J. został uznany za winnego zarzucanego mu czynu i skazany na karę trzech lat pozbawienia wolności 2 . Mimo niejawnego charakteru śledztwa, jego przebieg oraz zapadły w sprawie wyrok były szeroko komentowane w prasie oraz na licznych portalach internetowych 3 . W wy głoszonej ustnie, jawnej części uzasadnienia wyroku skazującego, przedstawiając oko liczności przemawiające za uznaniem winy Tadeusza J., sędzia Igor Tuleya wskazał, iż szpieg działał na terenie województwa kujawskopomorskiego i mazowieckiego, po cząwszy od 2003 r., aż do zatrzymania przez funkcjonariuszy Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w lutym 2009 r. Śledztwo wykazało, iż w tym czasie regularnie przesy łał do Centrali GRU (Główny Zarząd Wywiadowczy Sztabu Generalnego Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej) w Moskwie zaszyfrowane informacje, wykorzystując wysoko zaawansowane urządzenia kryptograficzne. Tą samą drogą odbierał od swoich mocodawców zaszyfrowane instrukcje. Sąd nie dał wiary tłumaczeniom Tadeusza J., że sprzęt kupił na bazarze, nie wiedząc o jego rzeczywistym przeznaczeniu. Sędzia stwierdził, że oskarżony posiada wysoką wiedzę kryptograficzną, a sprzętem posługi wał się sprawnie . Sąd skonstatował ponadto, że J. był istotnym ogniwem w strukturze wywiadu . Według sędziego, fakty z życiorysu oskarżonego świadczą to tym, że był on tzw. uśpionym agentem, niewykonującym działań, ale pozostającym w stałej gotowości na wykonanie zlecenia 4 . 1 Art. 130. § 1. „Kto bierze udział w działalności obcego wywiadu przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. § 2. Kto, biorąc udział w obcym wywiadzie albo działając na jego rzecz, udziela temu wywiadowi wiado mości, których przekazanie może wyrządzić szkodę Rzeczypospolitej Polskiej, podlega karze pozbawie nia wolności na czas nie krótszy od lat 3. § 3. Kto, w celu udzielenia obcemu wywiadowi wiadomości określonych w § 2, gromadzi je lub przecho wuje, wchodzi do systemu informatycznego w celu ich uzyskania albo zgłasza gotowość działania na rzecz obcego wywiadu przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. § 4. Kto działalność obcego wywiadu organizuje lub nią kieruje, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5 albo karze 25 lat pozbawienia wolności”. 2 Orzeczenie jest prawomocne wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19.05.2011 r. 3 Jako pierwszy sprawę opisał Robert Zieliński w artykule zatytułowanym: ABW ujęło szpiega , opubliko wanym w „Dzienniku Gazecie Prawnej” z dnia 6 stycznia 2010 r. 4 Pisemne uzasadnienie wyroku jest niejawne, cytowane fragmenty pochodzą zaś z publikacji internetowych: www.abw.gov.pl; , www.tvn24.pl/168704,0,1,rosyjskiszpiegskazanynatrzylata,wiadomosc.html; www. rp.pl/artykul/582845.html; www.wprost.pl/ar/Rosyjskiszpiegskaznynatrzylatawiezienia/; www.wia domosci.dziennik.pl/wydarzenia/artykul/314635,uspiony–szpieggruskazanynatrzylatawiezienia.html. II. PRAWO 103 Z punktu widzenia Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, służby powołanej do ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego państwa polskiego, której jednym z zasad niczych zadań jest neutralizacja aktywności obcych służb wywiadowczych oraz rozpo znawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstwa szpiegostwa, niewątpliwie istotny wydaje się nie tylko sam fakt uznania Tadeusza J. za winnego zarzucanych mu czynów, ale przede wszystkim argumentacja podniesiona przez sąd w uzasadnieniu wyroku. Sąd nie miał wątpliwości, że zostały wypełnione znamiona przestępstwa szpiegostwa w formie brania udziału w działalności obcego wywiadu przeciwko RP, a polskie orga na ścigania rozpoznały i udokumentowały dowodowo bezspornie, iż Tadeusz J. przy należał do struktur obcego wywiadu i, operując na terenie naszego kraju w sposób utajniony, pozostawał w gotowości do realizacji zadań na jego rzecz. O wyroku skazu jącym nie przesądziła natomiast okoliczność, że w wyniku działań prowadzonych przez Tadeusza J. na terenie Polski, w rzeczywistości powstała lub też mogła powstać szkoda dla państwa polskiego. Proces bowiem w istocie nie rozstrzygnął, czy działalność Ta deusza J. na terenie naszego kraju przyniosła lub mogła przynieść państwu polskiemu jakikolwiek uszczerbek. Wyrok skazujący świadczy natomiast o tym, że Sąd nie kwe stionował, iż aktywność sprawcy skierowana była przeciwko RP. Fakt uznania przez sąd Tadeusza J. za winnego szpiegostwa na rzecz Rosji stano wi, jak się wydaje, doskonały punkt wyjścia do rozważań nad wyjaśnieniem oraz inter pretacją przywołanych w art. 130 Kodeksu karnego trudnych do zdefiniowania pojęć d z i a ł a n i a s k i e r o w a n e p r z e c i w k o R z e c z y p o s p o l i t e j P o l s k i e j oraz d z i a ł a n i a m o g ą c e w y r z ą d z i ć s z k o d ę R z e c z y p o s p o l i t e j P o l s k i e j . W tym miejscu należałoby zauważyć, że terminy te nie są tożsame – i taka też za pewne była intencja twórców brzmienia tego przepisu. W literaturze przedmiotu pod nosi się, iż z uwagi na fakt, że działanie sprawcy szpiegostwa z reguły charakteryzuje się dużą złożonością i zmiennością, ujęcie związanych z nim sytuacji w wąskie ramy przepisu ustawy stwarza określone i często niedające się usunąć trudności 5 . Być może dlatego w piśmiennictwie prawniczym trudno również znaleźć bliższe wyjaśnienia czy też interpretacje przywołanych powyżej pojęć. Z uwagi na specyfikę materii, która w dużej mierze opiera się na informacjach niejawnych oraz niewielkiej liczbie orzeczeń sądów w tego typu sprawach, brak jest odniesienia do wymienionej problematyki również w dostępnym, publikowanym orzecznictwie. Obowiązujący aktualnie Kodeks karny z 1997 r. 6 wymienia kilka typów przestęp stwa szpiegostwa: podstawowy, penalizujący branie udziału w działalności obcego wy wiadu (art. 130 § 1), kwalifikowany, w którym okolicznością kwalifikującą jest udzie lanie obcemu wywiadowi wiadomości, których przekazanie może wyrządzić szkodę Rzeczypospolitej Polskiej (art. 130 § 2), kwalifikowany, w którym surowsza odpowie dzialność związana jest z faktem organizowania lub kierowania działalnością obcego wywiadu (art. 130 § 4), a także uprzywilejowany, polegający na gromadzeniu, przecho wywaniu lub wchodzeniu do systemu informatycznego w celu uzyskania informacji, aby następnie udzielić ich obcemu wywiadowi lub też zgłaszaniu gotowości działania na rzecz obcego wywiadu przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej (art. 130 § 3). Podej 5 S. Hoc, Przestępstwa przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej , Opole 2003 r., Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 44. 6 Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. z 1997 r., Nr 88, poz. 553 ze zm.) weszła w życie z dniem 1 września 1998 r. 104 PRZEGLĄD BEZPIECZEŃSTWA WEWNĘTRZNEGO 4/11 mowanie działalności na rzecz obcego wywiadu w innych formach niż wymienione w art. 130 kk nie wypełni zatem znamion typu czynu zabronionego, o którym mowa w tym przepisie. Z tego względu tak istotne dla służb zajmujących się rozpoznawaniem, zapobieganiem i wykrywaniem szpiegostwa jest właściwe i wyczerpujące wskazanie, jak należy interpretować wszystkie znamiona tego przestępstwa. O ile znamię strony podmiotowej w postaci umyślnego działania sprawcy szpie gostwa nie budzi w praktyce większych wątpliwości, to dotychczasowe doświadczenia ABW współpracującej z polskimi prokuraturami i sądami wskazują, iż problematyczne jest rozumienie tych znamion, które charakteryzują czynność sprawczą. W odniesieniu do przestępstwa szpiegostwa w typie kwalifikowanym (art. 130 § 2) oraz uprzywilejo wanym (art. 130 § 3) jednym z tego typu znamion jest możliwość wyrządzenia szko dy Rzeczypospolitej Polskiej , w przypadku pozostałych typów przestępstw natomiast, określając znamiona charakteryzujące czynność sprawczą, ustawodawca posługuje się pojęciem zachowań skierowanych przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej . Podjęcie próby przybliżenia nomenklatury, którą operuje ustawodawca, nie jest możliwe bez szerszego wyjaśnienia terminu o b c y w y w i a d , który wydaje się za sadniczym i wymagającym interpretacji w kontekście wszystkich odmian przestępstwa szpiegostwa – zarówno tam, gdzie dla bytu przestępstwa niezbędne jest prowadzenie przez sprawcę działań przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej , jak i tam, gdzie jego zacho wanie może wyrządzić szkodę Rzeczypospolitej Polskiej . W aktualnie obowiązującym Kodeksie karnym termin o b c y w y w i a d nie zo stał bliżej określony. Patrząc historycznie, definicji o b c e g o w y w i a d u nie było tak że we wcześniej obowiązujących regulacjach prawnych 7 . Podejmując próbę zdefiniowa nia pojęcia w y w i a d, należy zwrócić uwagę na fakt, iż także w literaturze przedmiotu trudno znaleźć uniwersalne źródło określające jednoznacznie ten termin. W y w i a d definiowany jest np. jako specjalne, zazwyczaj państwowe organy, których zadaniem jest nielegalne zdobywanie niedostępnych innymi sposobami informacji o politycznych, gospodarczych, wojskowych i innych działaniach kraju będącego przedmiotem zainte resowania 8 . Posiłkując się piśmiennictwem o charakterze czysto prawniczym, odnoszą cym się do przedmiotowej problematyki, termin w y w i a d przedstawić można w uję ciu szerszym lub węższym. Ujęcie szersze dobrze oddaje definicja, w której w y w i a d rozumiany jest jako całokształt działalności polegającej na zbieraniu i opracowywaniu przez wyspecjalizowane służby wiadomości o innych państwach, w celu wykorzysta nia ich w interesie własnego państwa. W ujęciu węższym przez w y w i a d rozumie się organizację wyspecjalizowaną w zbieraniu wiadomości o innych państwach oraz opra cowywaniu ich w celu wykorzystywania w sferze polityki, ekonomii i obronności na użytek własnego 9 . Różnica sprowadza się zatem do ograniczenia, w ujęciu węższym, zakresu wykorzystywania uzyskanych i opracowanych przez wywiad informacji doty czących innego państwa jedynie do sfery polityki, obronności lub ekonomii. 7 Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. Kodeks karny (Dz.U. z 1969 r., Nr 13, poz. 94 ze zm.), Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 11 lipca 1932 r. Kodeks karny (Dz.U. z 1932 r., Nr 60, poz. 571), Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 24 października 1934 r. o niektórych przestępstwach przeciwko bezpieczeństwu Państwa (Dz.U. z 1934 r., Nr 94, poz. 851). 8 Encyklopedia szpiegostwa , Warszawa 1995, SPAR, s. 281. 9 W. Kubala, Sporne zagadnienia szpiegostwa , Zeszyty Naukowe Akademii Spraw Wewnętrznych z 1975 r., z. 10, s. 83 84. II. PRAWO 105 Interpretując pojęcie wywiadu na użytek polskiego prawa karnego, w przeszłości wykorzystywano zazwyczaj ujęcie węższe. Jednak w ocenie autorki artykułu, z uwagi choćby na zmianę zainteresowań wywiadów światowych (do tych zainteresowań zali cza się w chwili obecnej nie tylko sferę polityczną, militarną i gospodarczą w ujęciu tradycyjnym, ale również biznes i naukę, a nawet ekologię i kulturę) ujęcie szersze wy daje się bardziej przystawać do aktualnych realiów. Szersze rozumienie pojęcia w y w i a d ma znaczenie również z tego powodu, że o ile przyjmuje się, iż szpiegostwo poli tyczne i militarne prowadzi się głównie wobec państw wrogich, to działania dotyczące chęci poznania tajemnic ekonomicznych i technologicznych mogą być, i często są, w rzeczywistości także wymierzone w potencjalnych sojuszników. Szpiegostwo skon centrowane na nauce i przemyśle uprawiane przez wszystkich i w stosunku do wszyst kich obecnie zyskuje na znaczeniu, gdyż rosnące współzawodnictwo ekonomiczne wymaga posiadania informacji zapewniających przewagę technologiczną nad konku rentami. Umożliwia również poznanie tych rozwiązań stosowanych w innych krajach, których wynalezienie lub udoskonalenie nie tylko zabrałoby całe lata, ale również ge nerowałoby olbrzymie koszty finansowe 10 . Jednocześnie warto zwrócić uwagę, iż pań stwowe agendy wywiadowcze, wspierając rozwój gospodarczy swoich krajów, w rze czywistości działają również na rzecz prywatnych koncernów, dostarczając im wiedzy o konkurencji zdobytej metodami właściwymi służbom wywiadowczym 11 . Próby wyjaśnienia pojęcia o b c y w y w i a d pojawiły się również w orzecz nictwie polskich sądów. Podjął się tego, m.in. Sąd Najwyższy, który przyjął, iż o b c y w y w i a d to służba specjalna obcego państwa, do którego zadań należy zdobywanie wiadomości o innych państwach, a także opracowywanie tych wiadomości dla pań stwa, dla którego taka służba pracuje. Profesor Stanisław Hoc zaproponował, aby przy jąć, iż o b c y w y w i a d to tajna służba specjalna państwa obcego, realizująca za po mocą swoistych form i metod zadania w zakresie zdobywania wiadomości dotyczących innych państw i opracowywania ich dla organów własnego państwa 12 . Różnica w de finicjach sprowadza się nie tylko do uwypuklenia przez profesora Hoca elementu „taj ności” działań, ale również do podkreślenia faktu wyposażenia w y w i a d u w specy ficzne instrumenty niezbędne do wykonywania przypisanych mu zadań. W literaturze pojawił się też pogląd, że dbałość o suwerenność Rzeczypospolitej Polskiej wymaga, by przez o b c y w y w i a d rozumieć nie tylko zagraniczne organa państwowe nazy wane w y w i a d e m, lecz także różnorodne ogniwa i służby ochronne, policyjne, które na rzecz obcego państwa zajmują się zbieraniem danych na polskim terytorium lub na temat Polski i jej mieszkańców albo w celu wykorzystania tych danych na szkodę pol skich interesów lub obywateli i osób będących pod opieką państwa polskiego 13 . W związku z tym, do uznania określonej instytucji za organizację wywiadowczą niezbędne są pełnienie przez nią funkcji wywiadowczych oraz wywiadowczy charakter jej działania. Zagadnieniem wtórnym natomiast, nierzutującym w sposób zasadniczy na kwalifikację takiej instytucji, jest jej nazwa, siedziba, struktura organizacyjna, sposób 10 P. Schweizer, Szpiedzy wśród przyjaciół. Jak sojusznicy wykradają Amerykanom tajemnice technologicz ne , Warszawa 1997, Książka i Wiedza, s. 20. 11 Z. Siemiątkowski, Wywiad a władza. Wywiad cywilny w systemie sprawowania władzy politycznej PRL , Warszawa 2009, ASPRAJR, s. 28. 12 S. Hoc, Przestępstwa przeciwko …, s. 60 61. 13 B. Zając, W masce lub bez , „Rzeczpospolita” z dnia 21 lutego 2000 r. 106 PRZEGLĄD BEZPIECZEŃSTWA WEWNĘTRZNEGO 4/11 podporządkowania czy formalne źródła finansowania prowadzonej działalności. Przyj muje się, że za obcy wywiad nie mogą być uznane zagraniczne agencje prasowe, radio we czy telewizyjne, informacyjne służby obcych przedstawicielstw dyplomatycznych i konsularnych oraz instytucje naukowe i badawcze, które zbierają informacje w sposób jawny, wykorzystując powszechnie dostępne źródła. Nie spełniają one bowiem jedne go z zasadniczych elementów definicyjnych instytucji wywiadowczej, który sprowadza się do celu, w jakim zbiera ona i opracowuje informacje dotyczące innego państwa 14 . Ta charakterystyka wymienionych wyżej instytucji nie wyklucza jednak możliwości uznania działalności poszczególnych ich pracowników za aktywność wywiadowczą, jeśli działalność ta spełnia kryteria definicyjne przyjęte dla wywiadu. Jak pokazuje praktyka, przypadki działalności wywiadowczej tego typu osób nie są odosobnione i służby kontrwywiadowcze wielokrotnie stykają się z nimi w trakcie swojej pracy. Na marginesie warto zauważyć, że w literaturze przedmiotu można spotkać się również z poglądem, iż tradycyjne ujęcie prawa karnego w odniesieniu do przestępstwa szpiegostwa traci aktualnie na znaczeniu, nie obejmuje bowiem innych, równie niebez piecznych, przejawów obcych aktywności charakterystycznych dla działań wywiadow czych. Uwzględniając zachodzące w świecie zmiany, działalnością noszącą wszelkie cechy tajnego wywiadu i wypełniającą podstawowe jego funkcje zajmują się obecnie na przykład organizacje terrorystyczne. Klasyczne środki, techniki i metody tajnego wywiadu stosują w swojej działalności również organizacje przestępcze. Można zaob serwować także, iż przy procederach przynoszących ogromne zyski, jak na przykład pranie brudnych pieniędzy, handel bronią lub narkotykami, wątki ideowe przenikają się z kryminalnymi. Dlatego też niektórzy autorzy postulują, by przy rozpoznawaniu dzia łalności karteli przestępczych posiłkować się również przepisami karnymi odnoszący mi się wprost do przestępstwa szpiegostwa 15 . Jak już wcześniej wspomniano, aktualnie obowiązujące brzmienie art. 130 kk wymaga, aby wszelkie wymienione w nim formy zachowania się sprawcy biorącego udział w działalności obcego wywiadu lub współdziałającego z nim w innej formie, były zwrócone przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej albo mogły spowodować szkodę Rzeczypospolitej Polskiej . Szersza analiza pojęcia działań skierowanych przeciwko Rze czypospolitej Polskiej z powodzeniem może zostać przeprowadzona na postawie przy wołanego na wstępie zapisu art. 130 § 1 kk, który ogranicza kryminalizację zachowa nia polegającego na braniu udziału w działalności obcego wywiadu tylko do takich jego przejawów, które skierowane są przeciwko RP. A zatem sama przynależność or ganizacyjna do instytucji wywiadowczej, związana choćby z wykonywaniem zadań agenta, rezydenta obcego wywiadu czy jakiejkolwiek innej funkcji w jej strukturach organizacyjnych, nie wypełnia znamion przestępstwa szpiegostwa, jeśli nie wynika z niej, iż skierowana jest przeciwko interesom RP. Powyższa konkluzja jest o tyle istot na, że przez działalność w obcym wywiadzie rozumie się również zachowania osoby dostarczającej lub przygotowującej środki techniczne wykorzystywane przez ten wy wiad, a także zbierającej i opracowującej zdobyte informacje, obsługującej tzw. punkty kontaktowe lub przerzutowe oraz zaopatrującej siatkę szpiegowską w materiały i środ 14 A. Marek, Kodeks karny. Komentarz , Warszawa 2010, Wolters Kluwer Polska, s. 362. 15 B. Zając, W masce lub bez , „Rzeczpospolita” z dnia 21 lutego 2000 r. [ Pobierz całość w formacie PDF ] |
||||
 |
|||||
| Wszelkie Prawa Zastrzeżone! Jedyną nadzieją jest... nadzieja. Design by SZABLONY.maniak.pl. |
 |
||||
 |
|
|
|
|
|
W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczaÄ Ci coraz lepsze usĹugi. By mĂłc to robiÄ prosimy, abyĹ wyraziĹ zgodÄ na dopasowanie treĹci marketingowych do Twoich zachowaĹ w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam czÄĹciowo finansowaÄ rozwĂłj Ĺwiadczonych usĹug.
PamiÄtaj, Ĺźe dbamy o TwojÄ prywatnoĹÄ. Nie zwiÄkszamy zakresu naszych uprawnieĹ bez Twojej zgody. Zadbamy rĂłwnieĹź o bezpieczeĹstwo Twoich danych. WyraĹźonÄ zgodÄ moĹźesz cofnÄ Ä w kaĹźdej chwili.